Nakładem Wydawnictwa Juris (Nowy Jork, Stany Zjednoczone) ukazała się monografia pt. „Collective Litigation in Europe: Law and Practice” pod redakcją naukową Mary E. Bartkus, Magdaleny Tulibackiej, Istvána Vargi i Stefaana Voeta, ss. 966 (ISBN: 978-1-944825-63-8).
Autorzy podjęli wyzwanie harmonijnego i kompleksowego opracowania 33 porządków prawnych, przedstawiając krajowe regulacje, praktykę i doświadczenia dotyczące wszystkich dostępnych form zbiorowego dochodzenia roszczeń. Książka nie ogranicza się do omówienia porządków prawnych państw członkowskich Unii Europejskiej, ale prezentuje także rozwiązania funkcjonujące w Anglii i Walii, Szkocji oraz wybrane systemy pozaeuropejskie – w tym Stany Zjednoczone, Kanadę, Australię, Brazylię, Japonię i Izrael. Tak szeroki przekrój pozwala umiejscowić europejskie rozwiązania w globalnym kontekście i wskazać, na ile czerpią one z amerykańskiego wzorca class action, a na ile stanowią świadomą próbę wypracowania odmiennych modeli, czerpiących z lokalnych tradycji prawnych i kultury procesowej.
Na wstępie zaprezentowano genezę i ewolucję sporów zbiorowych w Europie oraz pogłębioną analizę dyrektywy 2020/1828 w sprawie powództw przedstawicielskich. Ogólne rozważania pozwalają uchwycić i zrozumieć zarówno źródła obowiązujących rozwiązań, jak i ograniczenia unijnej harmonizacji, które warunkują zróżnicowanie krajowych modeli. Poszczególne rozdziały zawierają pogłębioną analizę najważniejszych instytucji i zagadnień: kwestii jurysdykcji i dopuszczalności pozwów zbiorowych, legitymacji procesowej i statusu podmiotów uprawnionych, roli sądu w zarządzaniu sprawą, wyboru prawa i sporów transgranicznych, mechanizmów finansowania (w tym third party funding), kosztów i ryzyka procesowego, możliwości zawierania ugód oraz skutków i przymiotów wyroków, w tym zwłaszcza w postaci powagi rzeczy osądzonej (res iudicata). Taki szkielet sprawia, że każdy rozdział jest nie tylko studium konkretnego systemu, lecz także częścią większej układanki, która umożliwia łatwe porównanie poszczególnych jurysdykcji. Dzięki temu czytelnik może zestawić np. model opt-in stosowany w większości państw członkowskich z sektorowym systemem opt-out funkcjonującym w Wielkiej Brytanii (ograniczonym do spraw z zakresu prawa konkurencji) oraz z rozwiązaniem mieszanym w Holandii (opt-out dla roszczeń krajowych i opt-in dla poszkodowanych zagranicznych), porównać rolę sądów w certyfikacji grupy w Niemczech i Francji, czy przeanalizować różne sposoby regulacji zewnętrznego finansowania postępowań w Skandynawii i w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
Miałem zaszczyt sporządzić recenzję książki na potrzeby Wydawnictwa Juris.
Książka na stronie internetowej wydawnictwa – link