W najnowszym numerze kwartalnika Polski Proces Cywilny (2022 nr 3) ukazał się artykuł mojego autorstwa pt. „Dopuszczalność środków zaskarżenia” (s. 437 – 476).
Scharakteryzowano i omówiono w nim przesłanki dopuszczalności środków zaskarżenia – istnienie zaskarżonego orzeczenia, dobór właściwego dla orzeczenia środka zaskarżenia, legitymację do wniesienia środka zaskarżenia, gravamen – interes prawny, zachowanie terminu do wniesienia środka zaskarżenia oraz zachowanie przepisanej formy. Zachęcam do lektury.
Abstrakt:
Dopuszczalność środka zaskarżenia w postępowaniu cywilnym obejmuje problematykę przesłanek warunkujących złożenie danego środka poprzedzające stadium służące ocenie jego zasadności, czyli skuteczności zaskarżenia. Dla dopuszczalności wszczęcia postępowania przed sądem odwoławczym muszą istnieć zarówno przesłanki warunkujące dopuszczalność przebiegu procesu jako całości, jak i te, których istnienie warunkuje dopuszczalność stadium odwoławczego. Ta druga kategoria bywa określana mianem przesłanek kontynuacji postępowania. Za dopuszczalne należy uznać środki zaskarżenia wniesione od istniejącego orzeczenia w sytuacji, w której przepis prawa określa, że od danego orzeczenia przysługuje określony środek zaskarżenia, a ponadto wniesione przez uprawniony (legitymowany) i posiadający interes w zaskarżeniu podmiot, złożone w terminie z zachowaniem przepisanej formy, zawierające określone w ustawie elementy konstrukcyjne i formalne, jak również należycie opłacone. Przesłanki te są wzajemnie uwarunkowane i powiązane w logiczną całość. Zapewniają one należyte utrzymanie porządku procesowego na etapie zaskarżania orzeczeń. Weryfikacja przedmiotowych przesłanek jest ukierunkowana na wyeliminowanie niedopuszczalnych środków zaskarżenia zarówno wówczas, gdy dany środek zaskarżenia jest a priori niedopuszczalny, jak również gdy dotknięty jest różnego rodzaju nieprawidłowościami. Zakres przeprowadzanego przez sąd badania przesłanek dopuszczalności zaskarżenia ogranicza się do strony formalnej (niemerytorycznej) środka zaskarżenia. Dopuszczalność znajduje wyraz w nadaniu środkowi zaskarżenia dalszego biegu. Dokonana w ten sposób ocena dopuszczalności zaskarżenia nie jest wiążąca w toku dalszego postępowania. Niedopuszczalny środek zaskarżenia, nieczyniący zadość choćby jednej z przesłanek, podlega odrzuceniu, względnie pozostawieniu w aktach sprawy bez dalszych czynności. Ustawodawca ma szeroki zakres swobody w kształtowaniu przesłanek (warunków) dopuszczalności środków zaskarżenia. Nadawanie im konkretnego kształtu jest efektem recypowania różnych doświadczeń, w tym implementowania konstrukcji i instytucji prawnych wywodzących się z różnych systemów prawa.
Admissibility of remedies in civil proceedings:
The admissibility of an appeal measure in proceedings under civil law comprises the issue of premises recognised as conditions for filing the said measure, duly preceding the stage of appraising its justifiability, that is to say the effectiveness of the appeal. In order for proceedings before a court of appeal to be admissible, the existence of specific premises is required – both those determining the admissibility of the course of proceedings in their entirety, and those whose presence determines the admissibility of the appeal as such. The latter category is occasionally referred to as that of “premises for the continuation of proceedings”. Appeal measures filed against an existent ruling shall be deemed admissible under circumstances of a legal provision stipulating that aforesaid appeals shall be applicable as measures of contesting the same, the appeal having been filed by a duly authorised (legitimate) entity with vested interest in the appeal, lodged within the required time limit and in a prescribed form, in conformity to all content-related and formal statutory requirements, and paid in full. All aforesaid premises are interdependent and constitute a logical whole, ensuring that processual order is properly preserved at the stage of appealing any ruling. The review of aforesaid premises is designed to eliminate inadmissible appeal measures, should the given appeal measure be considered inadmissible a priori, and/or affected by assorted irregularities. The scope of a judicial review of the admissibility of appeal measure premises shall be restricted to formal (non-substantive) properties of the appeal. Admissibility is duly expressed through the appeal measure being considered further. The aforesaid appraisal of appeal admissibility shall not be recognised as binding in the course of further proceedings. Any inadmissible appeal measure failing to meet even a single requirement of any premise shall be rejected, or remain in the case file with no further action taken. The legislator retains a considerable margin of discretion in defining premises (conditions) for appeal measure admissibility. Conferring specific form upon them is the outcome of exposure to a variety of experiences, including the introduction of legal structures and/or institutions originating in various legal systems.