.
W najnowszym numerze Przeglądu Sądowego (2019, nr 7-8) ukazał się artykuł mojego autorstwa pt. Dokąd zmierza apelacja w postępowaniu cywilnym (s. 47 – 71).
.
.
Dyskusja o różnych wizjach systemu środków odwoławczych jest stałym
elementem polskiej rzeczywistości jurydycznej, zaś przyjmowane
rozwiązania stanowią często kompromis między odmiennymi koncepcjami i
systemowymi rozwiązaniami. Apelacja służy ponownemu rozpoznaniu sprawy
poddanej pod osąd organów wymiaru sprawiedliwości. Jest środkiem
odwoławczym służącym zmianie zaskarżonego orzeczenia, zaś od sądu
apelacyjnego oczekuje się dostrzeżenia i skorygowania wszystkich błędów
natury prawnej i faktycznej. Od strony konstrukcyjnej rozprawa przed
sądem odwoławczym stanowi kontynuację rozprawy przed sądem pierwszej
instancji.
Projektowane zmiany w zakresie postępowania apelacyjnego
zasługują na uważne i krytyczne spojrzenie, bowiem kształt systemu
środków zaskarżenia jest jednym z istotniejszych zagadnień rzutujących
na rzetelność, efektywność i kompleksowość ochrony prawnej w sprawach
cywilnych. Autorzy zmian dążą do usprawnienia postępowania przed sądem.
Projektodawca ma na celu przyspieszenie i skrócenie czasu trwania
postępowania odwoławczego, jak również motywowanie sędziów do starannego
prowadzenia postępowania. Modyfikowane są m.in. regulacje dotyczące
wymagań konstrukcyjnych apelacji, formalnej kontroli pisma w ramach
postępowania międzyinstancyjnego, jawności postępowania apelacyjnego,
rozpoznawania apelacji od wyroków oddalających oczywiście bezzasadne
powództwo oraz procesowych skutków uwzględnienia środka zaskarżenia oraz
przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Mechanizm kontroli
orzeczeń powinien służyć interesowi publicznemu oraz interesowi osób
dochodzących ochrony prawnej w postępowaniu sądowym. Prawo do rzetelnego
procesu związane z prawem do sądu powinno stanowić nie tylko dyrektywę
interpretacyjną, lecz także dyrektywę tworzenia prawa. Środek
zaskarżenia powinien być unormowany w taki sposób, aby prowadził do
uruchomienia skutecznej kontroli zaskarżonego rozstrzygnięcia. Próbie
przebudowy prawa procesowego brakuje spójnej i kompleksowej wizji,
opartej na mocnych podstawach teoretycznych i wiarygodnych badaniach
statystycznych. Uważna refleksja i analiza projektowanych rozwiązań
procesowych rodzi obawy, że postępowaniu apelacyjnemu nie będzie
towarzyszyć przymiot rzetelności.
.