Międzynarodowa konferencja naukowa zorganizowana przez Narodowy Uniwersytet Odeska Akademia Prawnicza oraz wykłady w ramach Szkoły Prawa Polskiego im. Eugeniusza Waśkowskiego w Odessie umożliwiły odwiedzenie miasta stanowiącego tygiel kulturowy i narodowościowy, zwanego „Perłą Morza Czarnego”, łączącego klasycyzm, neoklasycyzm, barok i socrealizm.
Odessa to trzecie – po Kijowie i Charkowie ukraińskie miasto. Licząca przeszło milion mieszkańców metropolia, położona nad Morzem Czarnym między ujściem Dniestru i Dniepru, zwana „czarnomorskim Paryżem”.
Choć początków osadnictwa nad Zatoką Odeską można doszukiwać się już ponad dwadzieścia pięć wieków temu, to współczesną historię Odessa zawdzięcza dekretowi carycy Katarzyny II z 1794 r. o budowie miasta mającego być wielkim ośrodkiem kulturalnym i handlowym, przyszłą stolicą Noworosji. Pomnik Katarzyny oczywiście na placu Kateryńskim.
Najbardziej znanym obiektem i architektoniczną wizytówką Odessy jest Teatr Opery i Baletu, drugi pod względem liczby miejsc na świecie (po mediolańskiej La Scali) – widownia mieści 1633 osoby.
Budynek wzniesiony w 1887 r. w stylu neobarokowym przez austriackich architektów Fellnera i Helmera (twórców analogicznych budynków w Wiedniu czy w Salzburgu). Połączenie włoskiego baroku i francuskiego rokoko. W 1944 r. miał być wysadzony w powietrze i zrównany z ziemią, jednak do wybuchu nie doszło jakoby dzięki przecięciu przewodów mających odpalić ładunki.
Z Odessą kojarzone są również Schody Potiomkinowskie, miejsce, w którym w 1794 r. rozpoczęto wznoszenie fundamentów przyszłej Odessy i portu. Konieczność ich budowy wynikała z różnicy wysokości między portem, a płaskowyżem, na którym usytuowano miasto. Schody miały pełnić funkcje bramy miejskiej od strony morza. Pierwotnie było ich 200, obecnie są 192 stopnie przy różnicy poziomów 27 m.
Pierwotnie schody nazywano Przymorskimi czy Bulwarowymi. Swoją współczesną nazwę zawdzięczają pancernikowi Potiomkin, który pod czerwoną banderą wpłynął do portu w czerwcu 1905 r. Współcześnie łączone ze sceną z filmu Sergieja Eisensteina, w wypadku Polaków także „Deja vu” Juliusza Machulskiego.
Usytuowany obok Schodów Potiomkinowskich plac pierwszego zarządy miasta księcia Richelieu (wraz z pomnikiem) stanowi umowne centrum najbardziej wiekowej części miasta. Bulwar Primorski liczy ok. 500 metrów. Zabudowano tylko jedną jego stronę, żeby fasady budynków były widoczne od strony morza i wchodzących do portu okrętów.
Wzdłuż bulwaru Primorskiego rozciągają się tereny parkowe – park Grecki oraz park Stambulski, które oddzielają miasto od portu.
U zwieńczenia bulwaru na placu Dumskim budynek Ratusza z 1834 r. (dawny budynek Starej Giełdy) obok popiersia Aleksandra Puszkina, który mieszkał w Odessie przez ponad rok.
Z drugiej (zachodniej) strony bulwar zamyka Pałac Woroncowów wzniesiony jako siedziba gubernatora Noworosji. Budowla zbudowana w klasycystycznym stylu miała nawiązywać do greckich początków miasta.
Elementem kompleksu pałacowego jest półkolista kolumnada usytuowana nad brzegiem klifu z widokiem na Zatokę Odeską i port.
Port w Odessie, którego historia sięga V w. p.n.e. i powstających w okolicy osad greckich kolonistów. Jego nowożytna historia łączy się z ambicjami Katarzyny II tworzącej wielki ośrodek handlowy, którego zalążkiem musiał być oczywiście port.
Pomnik Żony Marynarza oczekującej wraz z dzieckiem powrotu ich „morjaka”. Jedną z przyczyn historycznego dynamicznego rozwoju portu i miasta było uzyskanie w latach 1819 – 1859 statusu porto-franco (wolny port), w którym nie pobierało się ceł od przewożonych towarów.
W swoim czasie Odessa była drugim pod względem wielkości portem Imperium Rosyjskiego. Obecnie największy port Ukrainy, w którym cumuje nawet… „Czarna Perła”. Kapitana Sparrowa nie widzieliśmy.
Muzeum Archeologiczne jest najstarszym (założonym w 1825 r.) muzeum Odessy, którego zbiory są szacowane na 150 tys. eksponatów.
Przed budynkiem znajduje się kopia przechowywanej w zbiorach Muzeum Watykańskiego rzeźby Grupa Laokoona.
Sobór Przemienienia Pańskiego, największa cerkiew prawosławna Odessy i katedra eparchii odeskiej powstała wraz z miastem (miejsce budowy wyświęcone już w 1794 r.). Pełniła rolę głównej świątyni Noworosji.
Świątynia została wysadzona w powietrze w 1936 r., starannie i pieczołowicie odbudowana oraz odtworzona na początku XXI w.
Park miejski, najstarszy ogród w Odessie. Pierwotnie należał do José de Ribasa, jednego z założycieli miasta.
Na skraju parku pomnik Leonida Utosiowa. Obok główny deptak miasta – zamknięta dla ruchu samochodowego ulica Deribasowska (nazwa upamiętniająca de Ribasa).
W parku – w nocnym wydaniu – umieszczono pomnik Dwunastego Krzesła. Nawiązanie do satyry politycznej wyśmiewającej absurdy życia w ZSRR popularnej powieści Ilji i Eugeniusza Pietrowa.
Ulica Deribasowska ciągnie się przez najbardziej reprezentacyjną i ekskluzywną część miasta. Tętni życiem w ciągu dnia i nocy. Restauracje, kawiarnie, knajpy funkcjonują mimo trudnych czasów.
Zaprojektowany przez Lwa Włodka budynek dawnego hotelu Bolszaja Moskowskaja z 1904 r. Obecnie pustostan, co jest bardzo charakterystyczne dla Odessy.
Przy końcu deptaku rarytas dla pasjonatów architektury – hotel i hala targowa Pasaż. Wzniesione pod koniec XIX w., kiedyś mieściły się tu najbardziej ekskluzywne sklepy. Dziedziniec dawnego hotelu w neorenesansowym stylu to kolejne dzieło Lwa Włodka. Pomnik dawnej świetności Odessy.
Dom z Atlantami przy ul. Gogola (nieopodal miejsce zamieszkania pisarza). Charakterystyczna rzeźba przedstawia dwóch atlantów podtrzymujących kulę ziemską.
Wzorowany na średniowiecznych zamkach Pałac Beliny-Brzozowskiego zaprojektowany przez Feliksa Gąsiorowskiego, znany niekiedy jako Pałac Szacha od najemcy szacha Mohammeda Alego Kadżara, który przebywał tu na początku XX wieku w czasie rewolucji irańskiej.
Charakterystyczny dom z jedną ścianą znany także jako płaski dom. Budowla uwarunkowana kształtem parceli, choć powstaje wiele teorii na temat tajemniczego pochodzenia kamienicy.
Wjazd do dzielnicy Arkadia, której dynamiczny rozwój rozpoczął się na początku XX wieku. Plac 10 Kwietnia (dzień zwycięstwa), nad którym wznosi się obelisk zwieńczony pięcioramienną gwiazdą.
Także tutaj historia mocno odcisnęła swoje piętno.
Arkadia to liczne hotele, domy wczasowe i sanatoria. Oaza dla wczasowiczów, na wzór mitycznej krainy miała stanowić swoisty raj na ziemi. Współcześnie liczne kluby, restauracje i bary plażowe.
Arkadia – najdroższa, najgłośniejsza i najbardziej zatłoczona plaża w mieście. Na szczęście już po sezonie.
Odessa – miasto wielu języków i kultur o odrębnej tożsamości. Autochtoni określają je jako „Odesa-mama”. Warte odwiedzenia…