![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s0-783x1024.jpg)
Podróż na Bałkany (konferencja naukowa w Niszu – link) umożliwiła zwiedzenie Skopje (Skopija, Skopie, Üsküp), stolicę Macedonii Północnej, największe miasto położone nad rzeką Vardar, liczące ponad pół miliona mieszkańców. Główny ośrodek naukowy i gospodarczy kraju o złożonej historii – Skopianie zazwyczaj odwołują się do tradycji starożytnych Makedonów. Pochodzenie nazwy miasta najczęściej łączone bywa z greckimi posterunkami wojskowymi.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s18-1024x768.jpg)
Miasto bywa oceniane przez pryzmat centralnej części utrzymanej w antycznej stylistyce, będącej efektem programu „Skopje 2014”, który miał przywrócić stolicy jej dawny blask (w 1963 r. stolicę nawiedziło trzęsienie ziemi, które zniszczyło aż 3/4 jej powierzchni). Współcześnie architektoniczny miszmasz i eklektyzm wzbudzają emocje – u jednych zachwyt i fascynację, u innych wrażenie chaosu i tandety. Połączenie rozmachu z nutką kiczu nadaje miastu oryginalny i niepowtarzalny klimat.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s5-1024x768.jpg)
Plac Macedonii – główny i największy plac stolicy (ok. 18,5 tys. m kw) położony wzdłuż głównych deptaków. Miejsce wydarzeń kulturalnych i politycznych. W 1991 r. ogłoszono na nim niepodległość Macedonii (w referendum 95% mieszkańców opowiedziało się za odłączeniem od Jugosławii).
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s6-1024x768.jpg)
Centralne miejsce placu zajmuje wykonany z brązu niemal piętnastometrowy pomnik Wojownika Konnego. Formalnie bez imienia – ze względu na trudne relacje z południowym sąsiadem. Wzrok Aleksandra Macedońskiego skierowany jest na wschód. Pomnik połączony z fontanną z ośmioma lwami i żołnierzami.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s11-1-1024x768.jpg)
Kilkaset metrów dalej usytuowano pomnik Wojownika Pieszego (Filipa Macedońskiego), który uniesioną prawą ręką pozdrawia Wojownika Konnego.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s13-1024x768.jpg)
Obydwa pomniki, obie strony rzeki Wardar, a jednocześnie nową i starą część miasta łączy zabytkowy, uwieczniony w herbie stolicy Kamienny Most. Pochodzi z czasów osmańskich (prawdopodobnie XV w.), choć nie brakuje zwolenników tezy, że jest on starszy niemal o dziesięć stuleci. W każdym razie pełnił także dość nietypową funkcję – przeprowadzano tu egzekucje. W 1944 r. symbol miasta miał być wysadzony przez Niemców, na szczęście udało się zapobiec eksplozji.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s20-1024x768.jpg)
Tuż obok współczesny Most Sztuki (z 2014 r.), na którym umieszczono 29 posągów najbardziej znanych artystów i muzyków macedońskich, a także zainstalowano latarnie z olbrzymimi kandelabrami.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s9-1024x768.jpg)
Okazały gmach Muzeum Archeologicznego z portykiem i kolumnami nawiązuje formą do starożytnych budowli. Ceny w muzeach są inne dla Macedończyków, a inne dla turystów.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s12-1024x768.jpg)
W pobliżu rzeki umiejscowiono także Muzeum Holokaustu Macedońskich Żydów oraz Muzeum Walki Macedońskiej, w którym prezentowane są eksponaty związane z historią, kulturą oraz doświadczeniami Macedończyków na drodze do zjednoczenia i stworzenia niepodległego państwa. Wśród nich kopia Deklaracji Niepodległości z 1991 r.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s16-1024x768.jpg)
W budynku dawnego dworca kolejowego mieści się Muzeum Miasta Skopje. Dworcowy zegar zatrzymał się w czasie, w którym rozpoczęło się trzęsienie ziemi w 1963 r. (godz. 5:17). Kataklizm trwał tylko 20 sekund, wstrząs nastąpił bardzo płytko (6 km pod miastem), co spowodowało katastrofalne następstwa.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s11-1024x768.jpg)
Bardzo charakterystycznym elementem miejskiego krajobrazu są pomniki. W tym wypadku upamiętniono postać cesarza Justyniana.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s10-1024x768.jpg)
Pomnik św. Cyryla i Metodego pochodzących z Solun (Saloniki), ówcześnie zamieszkiwanych głównie przez Słowian. Macedończycy uznają ich w każdym razie za „swoich”.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s21-1024x768.jpg)
W ramach programu „Skopje 2014” postanowiono wznieść aż kilkadziesiąt pomników. Uhonorowano w ten sposób nawet Matki Macedońskie.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s4-1024x768.jpg)
W Skopju nie mogło zabraknąć także łuku triumfalnego – zwany Porta Macedonia. Wzniesiona na placu Pella ponad dwudziestometrowa budowla została poświęcona dwudziestoleciu niepodległości państwa. Pokryto ją 32 marmurowymi płaskorzeźbami przedstawiającymi sceny z historii Macedonii.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s8-1024x768.jpg)
Skopsko Kale – rozległy obiekt wzniesiony za czasów cesarza Justyniana wokół najwyższego wzgórza miejskiego – Gradiszte. W tym rejonie zachowały się liczne ślady osadnictwa z epok neolitu i brązu, a także z czasów rzymskich i bizantyjskich. „Kale” pochodzi z języka tureckiego, oznacza twierdzę, która ze względu na strategiczne położenie była atakowana i zajmowana przez najeźdźców. Wielokrotnie przebudowywane oraz modernizowane (zwłaszcza w czasach osmańskich) mury liczą ponad 120 metrów. Twierdza poważnie ucierpiała w trzęsieniu ziemi w 1963 r., do chwili obecnej nie została w pełni odbudowana.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s19-1024x768.jpg)
Stary Bazar (Stara Čaršija) rozległa dzielnica – zamieszkana głównie przez Albańczyków – skupia budowle z czasów osmańskich. Pierwsze wzmianki dot. tego centrum handlowego pochodzą z XII wieku. Wśród plątaniny uliczek o orientalnym klimacie nietrudno się zgubić.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s12-1-1024x768.jpg)
Przemierzając wąskie, przesiąknięte historią uliczki Wielkiego Bazaru można nabyć niemal wszystko, począwszy od pamiątek, wyrobów tradycyjnego rzemiosła, na owocach i dywanach kończąc. Warto było przyjść bladym świtem, by zobaczyć opustoszałe miasto.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s14-1-1024x768.jpg)
Galeria Narodowa Macedonii umiejscowiona na skraju Wielkiego Bazaru. Miks Wschodu i Zachodu oraz przenikających się kultur.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s15-1024x768.jpg)
Najbardziej okazały i najcenniejszy z tutejszych meczetów – Meczet Mustafy Paszy z połowy XV wieku, otoczony mauzoleum oraz ogrodem różanym.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s14-1024x768.jpg)
Meczet Murata Paszy. W mieście wzniesiono ponad dwadzieścia świątyń muzułmańskich.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s15-1-1024x768.jpg)
Meczet Aladža. Warto odnotować tolerancyjny charakter miasta. Współegzystują tu m.in. wyznawcy wschodniego Islamu z chrześcijanami (w większości prawosławni).
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s7-1024x768.jpg)
Dom pamięci Matki Teresy z Kalkuty – urodzonej w Skopje w rodzinie albańskiej jako Anjezë Gonxhe Bojaxhiu. Wzniesiony/odbudowany w 2009 r. w miejscu, w którym została ochrzczona. Zakonnica spędziła tu pierwsze kilkanaście lat życia. Oryginalny budynek nie przetrwał trzęsienia ziemi.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s2-1024x768.jpg)
Cerkiew św. Klemensa z Ochrydy wybudowana w latach 70 i 80-tych XX wieku. Macedoński przykład brutalizmu w architekturze.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s3-1024x768.jpg)
Cerkiew pełni funkcję głównej świątyni Macedońskiego Kościoła Prawosławnego.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s13-1-1024x768.jpg)
Katedra Najświętszego Serca Pana Jezusa w Skopje. Główna świątynia rzymskokatolicka z 1977 r.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s22-1024x768.jpg)
Nad miastem wznosi się góra Vodno (1066 m n.p.m.), na szczycie której umieszczono 66-metrowy Krzyż Milenijny w celu upamiętnienia roli chrześcijaństwa w historii i kulturze Macedonii. Jest on także jednym z symboli miasta.
![](https://zembrzuski.eu/wp-content/uploads/2023/05/s1-1024x768.jpg)
I na koniec akcent prawniczy – gmach Sądu Najwyższego w Skopje.