Dubrownik (Dubrovnik) – miasto w Chorwacji, stolica żupanii dubrownicko-neretwiańskiej.

Miasto uznawane za perłę Adriatyku, wpisane na listę UNESCO w 1979 roku. Często nazywane jest również „Atenami Adriatyku” z uwagi na bogate dziedzictwo kulturalne i architektoniczne. Bez wątpienia jedno z najpiękniejszych miast śródziemnomorskich, którego wizerunek obiegł świat zarówno w albumach podróżniczych, jak i w kadrach filmów czy seriali („Gra o tron”, „Gwiezdne wojny”). Położone w południowej Dalmacji, w otoczeniu szmaragdowych wód Adriatyku i górzystego zaplecza, stanowi przykład harmonijnego połączenia naturalnego piękna i kunsztu ludzkiej pracy. Od wieków przyciągał żeglarzy, kupców, dyplomatów i podróżników. Dubrownik to miasto, które przez wieki potrafiło łączyć morską otwartość z dbałością o niezależność. Jego historia jest opowieścią o wolności, handlowej przedsiębiorczości, dyplomacji i sztuce przetrwania.

Korzenie miasta sięgają VII wieku, gdy uchodźcy z pobliskiego Epidaurum (dzisiejszy Cavtat) założyli tu osadę Ragusium. W średniowieczu Dubrownik rozwinął się w potężną republikę kupiecką – Republikę Dubrownicką, istniejącą od XIV wieku aż do 1808 roku. Jej potęga opierała się na handlu morskim, dyplomacji i niezwykłej umiejętności utrzymywania niezależności między potężniejszymi sąsiadami, jak Wenecja czy Imperium Osmańskie. Republika posiadała własną konstytucję, herb, flagę oraz walutę – perper – a jej językiem urzędowym była łacina, później również chorwacki. Republika posiadała własną flotę handlową, a jej prawo morskie uchodziło za jedno z najbardziej nowoczesnych w Europie. Miasto znane było z niezwykle zręcznej polityki neutralności i unikania konfliktów, co pozwalało mu rozwijać handel nawet w burzliwych czasach wojen europejskich.

Po upadku republiki Dubrownik przeszedł pod panowanie francuskie, później austriackie, a po I wojnie światowej stał się częścią Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (późniejszej Jugosławii). W latach 1991–1992, podczas wojny o niepodległość Chorwacji, miasto przeżyło dramatyczne oblężenie i zniszczenia spowodowane ostrzałem artyleryjskim. Odbudowa była ogromnym wysiłkiem mieszkańców i całego kraju, a jej efekty sprawiły, że dziś Dubrownik znów olśniewa dawnym blaskiem. W uznaniu determinacji mieszkańców UNESCO włączyło działania rekonstrukcyjne do projektów o światowym znaczeniu, traktując je jako wzór ratowania dziedzictwa kulturowego.

Mury miejskie Dubrownika są jednym z najlepiej zachowanych systemów fortyfikacyjnych w Europie. Otaczają Stare Miasto nieprzerwanym pierścieniem o długości około 2 kilometrów. Budowane etapami od IX do XVI wieku, stanowiły jedną z najbardziej imponujących inwestycji obronnych w basenie Morza Śródziemnego. Powstały głównie w XIV–XVI wieku, choć pierwsze umocnienia w tym miejscu istniały już w IX stuleciu. Wysokość murów sięga miejscami 25 metrów, a grubość od strony lądu dochodzi do 6 metrów. Fortyfikacje obejmują 16 baszt i wież, a także potężne forty, takie jak Minceta, Bokar, Revelin czy św. Jan.

Z baszty Minčeta rozpościera się jeden z najsłynniejszych widoków na Stare Miasto i Adriatyk, a jej masywna, cylindryczna forma stała się ikoną panoramy Dubrownika. Mury obronne, baszty i fortyfikacje stanowiły nie tylko militarną zaporę, ale też manifest siły i bogactwa. W czasach Republiki wejście na mury było zastrzeżone wyłącznie dla straży i osób pełniących służbę, a dostęp dla mieszkańców i przyjezdnych stał się możliwy dopiero w XX wieku.

Oprócz głównych bram i wejść na mury istnieją także niewielkie furtki w murach, pozwalające wyjść bezpośrednio na zewnątrz miasta – prowadzące na kamieniste nabrzeża lub skaliste zejścia do morza (na zdjęciu wyjście Buza Gate). W przeszłości bardzo praktyczne – umożliwiały szybki kontakt z morzem, ułatwiały dostawy i ewakuację w sytuacjach zagrożenia, a dziś stanowią atrakcyjny punkt dla turystów szukających mniej oczywistych widoków na Adriatyk. Niektóre z nich służą dziś jako przejścia do niewielkich barów i kawiarenek na skałach, z których można obserwować zachody słońca.

Brama Pile – główne wejście do Starego Miasta w Dubrowniku (nazwa pochodzi od słowa „pila”, oznaczającego w językach romańskich słup lub filar, co mogło nawiązywać do dawnych znaków granicznych). Nad wejściem figura św. Błażeja, patrona Dubrownika, trzymającego w dłoni model miasta. Do bramy prowadzi most zwodzony (dziś stały), który dawniej podnoszono każdej nocy w celach obronnych. Przez stulecia była jedynym wejściem od strony zachodniej i miejscem powitania gości przybywających do Dubrownika drogą lądową. W czasach Republiki Dubrownickiej w tym miejscu często odbywały się uroczyste powitania dyplomatów i dostojników, a także kontrola przybyszów przez miejskich strażników.

Twierdza Lovrijenac, zwana także „Gibraltarem Dubrownika”. Wzniesiona na 37-metrowej skale, od XI wieku stanowiła kluczowy punkt obrony miasta od strony zachodniej, zaś strategiczne położenie pozwalało kontrolować wejście do portu. Wedle legendy Dubrowniczanie zbudowali fort w zaledwie trzy miesiące, by uprzedzić Wenecjan planujących własną warownię w tym miejscu. Twierdza była także miejscem przechowywania zapasów prochu oraz strategicznym punktem obserwacyjnym, z którego widać zarówno otwarte morze, jak i mury Starego Miasta. Nad bramą widnieje inskrypcja Non bene pro toto libertas venditur auro („Wolności nie sprzedaje się za całe złoto świata”), będąca symbolem dumy i niezależności Republiki Dubrownickiej. Współcześnie w serialu  „Gra o tron” posłużyła jako plan filmowy Królewskiej Przystani.

System fortyfikacji uzupełnia twierdza Bokar, wzniesiona w XV wieku według projektu  Michelozza di Bartolomeo. W  czasach Republiki Dubrownickiej pełniła rolę magazynu prochu i amunicji. Jest jedną z najlepiej zachowanych renesansowych fortyfikacji w Europie. Jej półokrągła konstrukcja pozwalała skutecznie osłaniać podejście do Bramy Pile oraz portu, a także kontrolować linie ostrzału w kierunku morza.

Zabudowa Starego Miasta  jest jak gęsto utkany gobelin – ciasne, równoległe uliczki tworzą kamienne korytarze, w których czas zdaje się płynąć wolniej. Wysokie, przylegające do siebie domy, często z zielonymi okiennicami i donicami kwiatów na parapetach, nie są wynikiem przypadku – ciasna zabudowa była koniecznością w średniowiecznym mieście otoczonym murami, gdzie każdy metr kwadratowy miał swoją wagę. Wąskie przejścia zapewniają cień i przyjemny chłód, zimą chronią przed wiatrem znad morza. Wiele z tych uliczek nosi nazwy pochodzące od dawnych cechów rzemieślniczych lub rodów kupieckich. Wyraźnie widać w nich podział na główne trakty oraz maleńkie przejścia, czasem prowadzące wyłącznie do kilku schodów lub niewielkiego dziedzińca.

Ulice Dubrownika to kamienne arterie, wspaniała architektura tworzy niezwykłe tło dla miejskich wydarzeń. Lśniąca, wapienna nawierzchnia – wypolerowana setkami lat kroków mieszkańców i podróżnych – odbija światło słońca w dzień, a wieczorem tworzy złocistą poświatę pod latarniami. Rzędy jednakowych, renesansowych kamienic z arkadowymi przejściami i sklepami na parterze – efekt odbudowy po trzęsieniu ziemi w 1667 roku, kiedy postanowiono nadać ulicy harmonijny, reprezentacyjny charakter. Spacer Stradunem i Pred Dvorom to jak przejście przez galerię historii Dubrownika pod gołym niebem – każdy krok to zetknięcie z architekturą, tradycją i niezmiennym od wieków rytmem miasta.

Pałac Rektorów (Knežev dvor) – jeden z najważniejszych zabytków Dubrownika i symbol dawnej potęgi Republiki Dubrownickiej. Budynek łączy elementy gotyku, renesansu i baroku, co jest efektem licznych przebudów po pożarach i trzęsieniach ziemi. Powstał w XV wieku jako siedziba rektora – najwyższego urzędnika republiki, wybieranego na (zaledwie) miesiąc, aby uniknąć nadmiernej koncentracji władzy. We wnętrzach mieściły się sale obrad, archiwum, kancelaria, a także prywatne apartamenty rektora, który w czasie urzędowania nie mógł opuszczać budynku bez zgody senatu. Pod pałacem znajdowało się więzienie – co miało symboliczny wymiar: najwyższa władza i kara w jednym miejscu. W Pałacu Rektorów mieści się muzeum historyczne, w którego salach można obejrzeć portrety rektorów, dokumenty państwowe, mapy morskie i broń używaną do obrony miasta.

Teatr Miejski (Kazalište Marina Držića) przy placu Luža, w miejscu dawnej gospody i sali zebrań miejskich. Jeden z najważniejszych ośrodków kulturalnych Dalmacji, nosi imię Marina Držića – najsłynniejszego dubrownickiego dramaturga renesansu, często porównywanego do Szekspira w chorwackiej literaturze. Jego pomnik stoi tuż obok wejścia, a miejscowi wierzą, że dotknięcie błyszczącego kolana posągu przynosi szczęście.

Dubrownik, choć kojarzony głównie z potężnymi murami obronnymi i widokami na Adriatyk, ma także bogatą ofertę muzealną, która pozwala zajrzeć w głąb historii i kultury tego miasta-państwa. Najważniejsze z nich mieszczą się w samym sercu Starego Miasta, często w budynkach, które same w sobie są zabytkami – jak Pałac Rektorów, dawny spichlerz Rupe czy fortyfikacje obronne. Muzealna mapa miasta stale się rozwija, nie brakuje nawet Wine Museum Dubrovnik (na zdjęciu), które opowiada historię winiarstwa w Dalmacji i szerzej – w całej Chorwacji, prezentując tradycyjne narzędzia, dawne techniki produkcji oraz znaczenie wina w kulturze regionu.

Lindo Folklor Ensemble – jeden z najważniejszych zespołów folklorystycznych w Chorwacji, powstały w 1964 roku. Zespół od początku miał ambicję nie tylko podtrzymywać lokalne tradycje, ale także stać się kulturalną wizytówką miasta. Repertuar obejmuje tańce, pieśni i muzykę instrumentalną z różnych regionów Chorwacji – od surowych rytmów slawońskich po eleganckie tańce północy kraju. Występy charakteryzują się autentycznymi strojami ludowymi, pieczołowicie odtwarzanymi na podstawie źródeł historycznych.

Wielka Fontanna Onofria (Velika Onofrijeva česma), zbudowana w latach 1438–1444 przez neapolitańskiego architekta Onofrio della Cava jako część nowoczesnego na tamte czasy systemu wodociągowego, który doprowadzał wodę z odległego na 12 kilometrów źródła w Šumet. Ma kształt szesnastoboku, zwieńczona jest dużą kopułą (uszkodzoną podczas trzęsienia ziemi w 1667 r.) i ozdobiona kamiennymi maskami (tzw. mascaronami).

Obok jednego z trzech głównych wejść na mury miejskie kościół św. Zbawiciela (Crkva svetog Spasa), świątynia renesansowa, wzniesiona w 1520 roku jako wotum dziękczynne po trzęsieniu ziemi, które nawiedziło miasto, ale nie spowodowało dużych strat. Kościół przetrwał kolejne wielkie trzęsienie z 1667 roku niemal bez uszczerbku, zachowując dzięki temu oryginalny renesansowy charakter. Fasada z rozetą i łukowym portalem to przykład ówczesnej dbałości o detal architektoniczny, rzadko już spotykany w Dubrowniku w niezmienionej formie.

Kościół franciszkański św. Franciszka (Franjevačka crkva), charakterystyczna wieża dzwonnicy góruje nad Stradunem — główną ulicą Starego Miasta — i jest jednym z najłatwiej rozpoznawalnych punktów orientacyjnych. Klasztor franciszkanów powstał w XIV wieku, a jego obecny kształt jest efektem odbudowy po wielkim trzęsieniu ziemi w 1667 roku.

Wnętrze ma układ jednonawowy i wyraźnie barokowy charakter; zachowała się m.in. marmurowa ambona z czasów sprzed trzęsienia ziemi z 1667 roku. Centralnym punktem jest bogato zdobiony główny ołtarz (1712–1713) z rzeźbą Zmartwychwstałego Chrystusa, umieszczoną między czterema skręconymi kolumnami. Dzieło to wykonał Celio (Celia) z Ankony, przy współudziale Giovanniego Toschiniego. Boczne ołtarze (1684–1696) wyrzeźbił Giuseppe Sardi, a ołtarz św. Franciszka zdobią malarskie dekoracje Celestina Medovicia z 1888 roku. W świątyni spoczywa również Ivan Gundulić, XVII-wieczny poeta i autor eposu „Osman”, uważany za największego twórcę literatury barokowej w Chorwacji.

Klasztor słynie również z pięknego krużganka, uważanego za jedno z najcenniejszych dzieł późnogotyckiej architektury w Dalmacji, z bogato zdobionymi kapitelami przedstawiającymi rośliny, fantastyczne stworzenia i sceny figuralne. Powstał w pierwszej połowie XV wieku według projektu mistrza Mihoje Brajkovicia. Cisza krużganka kontrastuje z gwarnością Stradunu, co czyni to miejsce wyjątkowym azylem w sercu miasta.

Apteka klasztoru franciszkanów, nie tylko najstarsza w mieście, ale jedna z najstarszych nieprzerwanie działających aptek w Europie, założona w 1317 roku. W czasach Republiki Dubrownickiej apteka była symbolem troski miasta o zdrowie mieszkańców i uchodziła za jedną z najlepiej zaopatrzonych w całym rejonie Adriatyku. Pełniła także funkcję punktu pierwszej pomocy dla żeglarzy i kupców przybywających do miasta. Dziś można zobaczyć oryginalne naczynia ceramiczne, moździerze, wagi aptekarskie oraz manuskrypty z recepturami sprzed stuleci. Do dziś wytwarzane są tu maści, balsamy i kosmetyki na bazie tradycyjnych franciszkańskich przepisów.

Kościół i klasztor dominikanów w Dubrowniku (Dominikanski samostan), którego smukła wieża góruje nad wschodnią częścią Starego Miasta, blisko Bramy Ploče. Mury stanowiły część systemu obronnego miasta, dlatego klasztor zintegrowano z murami miejskimi. Wnętrze kryje cenne dzieła sztuki, w tym obraz „Ukrzyżowanie” autorstwa  Paola Veneziano z XIV w. oraz bogatą kolekcję złotnictwa i rękopisów w muzeum klasztornym.

Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Dubrowniku (Katedrala Velike Gospe), będąca główną świątynią miasta i siedzibą biskupa. Obecny budynek wzniesiono w stylu barokowym w latach 1673–1713, według projektu Andrei Buffaliniego, po tym jak wcześniejsza romańsko-gotycka katedra została zniszczona w wielkim trzęsieniu ziemi w 1667 r. Fasada świątyni jest monumentalna, trójdzielna, z dwoma rzędami kolumn i figurami świętych – w tym św. Błażeja, patrona Dubrownika.

Legenda głosi, że pierwsza katedra powstała dzięki fundacji króla Ryszarda Lwie Serce, który w drodze powrotnej z krucjaty w 1192 r. miał cudownie ocaleć z katastrofy morskiej u wybrzeży Lokrum i w podzięce ufundował świątynię. Współczesne katedra jest nie tylko miejscem kultu, ale i symbolem odrodzenia Dubrownika po katastrofie z 1667 roku — świadectwem siły i determinacji mieszkańców, by odbudować miasto w pełnym blasku.

W ołtarzu głównym cenny poliptyk „Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny” autorstwa Tycjana z ok. 1550 r., pierwotnie przeznaczony do starej katedry, a ocalały z katastrofy. W świątyni znajdują się także liczne ołtarze boczne z dziełami mistrzów włoskich i dalmatyńskich, a w skarbcu przechowywana jest kolekcja relikwii, w tym ramię i czaszka św. Błażeja w bogato zdobionych relikwiarzach ze złota i srebra.

Kościół św. Błażeja (Crkva sv. Vlaha), barokowy gmach powstał w latach 1706–1715 według projektu weneckiego architekta Marina Gropellego, po tym jak wcześniejszy, romański kościół spłonął w pożarze w 1706 r. Fasada świątyni, ozdobiona figurami świętych, zwieńczona jest rzeźbą św. Błażeja trzymającego model miasta – symbol troski patrona o Dubrownik. Według tradycji św. Błażej w 971 r. miał on ukazać się miejscowemu duchownemu, ostrzegając przed atakiem Wenecjan, co pozwoliło ocalić miasto.

Ołtarz wykonano z marmuru, ozdobiono rzeźbami aniołów i złoceniami, a w jego centrum umieszczono relikwiarz z posążkiem św. Błażeja z XV wieku, trzymającego miniaturowy model Dubrownika. To najcenniejszy skarb świątyni, który w procesjach wynoszony jest na zewnątrz i niesiony przez miasto. Na cześć świętego co roku w dniu 3 lutego odbywa się uroczysta procesja, wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.

Cerkiew Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny (Crkva Blagovijesti), główna świątynia prawosławna miasta. Wybudowana w latach 1877–1878, w stylu neobizantyjskim z elementami neoromańskimi, co wyróżnia ją spośród dominujących w Dubrowniku budowli barokowych i gotyckich. Cerkiew jest ważnym miejscem dla niewielkiej wspólnoty prawosławnej, głównie serbskiej i czarnogórskiej. Jej powstanie wiąże się z okresem, gdy miasto znajdowało się w granicach monarchii austro-węgierskiej, która wspierała różnorodność religijną.

Złocony ikonostas wykonany w pracowni greckich mistrzów w 1887 roku. Oddziela nawę od prezbiterium i jest wypełniony ikonami świętych oraz scen biblijnych, a nad nim rozciąga się monumentalny fresk przedstawiający Ostatnią Wieczerzę. W świątyni znajduje się także cenna kolekcja ikon z XVII–XIX wieku, pochodzących z różnych części Bałkanów.

Kościół św. Ignacego z Loyoli wzniesiony w latach 1699–1725 według projektu Andrei Pozza, jako część jezuickiego kompleksu Collegium Ragusinum – przez stulecia jednego z najważniejszych ośrodków edukacyjnych w mieście. Monumentalna fasada utrzymana w duchu rzymskiego baroku – z wysokim portalem flankowanym pilastrami, mocno zarysowanymi liniami pionowymi i charakterystycznymi, smukłymi „iglicami” po bokach. Ma ona wywoływać wrażenie potęgi i dostojeństwa, zgodnie z jezuicką filozofią „teatru wiary”.

Wnętrze urzeka bogactwem dekoracji. Wysokie prezbiterium zdobią iluzjonistyczne freski Gaetana Garciego z Sycylii (1735–1737), przedstawiające sceny z życia św. Ignacego i alegorie triumfu zakonu jezuitów. Główny ołtarz, flankowany marmurowymi kolumnami, podkreśla perspektywę prowadzącą wzrok ku kopule, której malowidła sprawiają wrażenie otwierania się wnętrza ku niebu. Całość utrzymana jest w teatralnej, pełnej światła i dynamiki estetyce późnego baroku.

Do kościoła Jezuitów prowadzą efektowne, wachlarzowe schody z 1738 roku (Jezuitske stube), zaprojektowane przez Pietro Passalacquę na wzór rzymskich Schodów Hiszpańskich. Wachlarzowa forma, płynnie rozchodzące się ramiona i eleganckie, barokowe balustrady. Schody stały się jednym z najbardziej rozpoznawalnych plenerów serialu „Gra o tron” – pojawiły się w piątym sezonie, w scenie tzw. „Cersei’s Walk of Shame” (Marsz wstydu Cersei), gdzie udawały ulicę prowadzącą ku Wielkiemu Septowi Baelora w Królewskiej Przystani. Schody są jednym z najczęściej fotografowanych miejsc w Dubrowniku, a ich barokowa kompozycja uchodzi za jedno z najpiękniejszych rozwiązań urbanistycznych miasta.

Pomnik Marina Držića na Placu Gundulicia (Gundulićeva poljana), jednym z najbardziej żywych i popularnych zakątków Starego Miasta. Nazwę zawdzięcza innemu wielkiemu twórcy – barokowemu poecie Ivanu Gunduliciowi, którego pomnik stoi na środku placu, kilka kroków dalej. Otoczony kawiarniami i restauracjami, plac jest miejscem, gdzie życie toczy się od świtu do późnej nocy. W  godzinach porannych odbywa się tu targ, na którym można kupić świeże owoce, warzywa, zioła, oliwę i lokalne przysmaki przywożone z okolicznych wiosek i wysp.

Mali Onofrio Fountain – fontanna z rzeźbą Neptuna obejmującego trytona (czasem opisywaną jako Neptun z nimfą). Powstała jako element miejskiej infrastruktury wodnej w XIX wieku, w czasach, gdy Gruž – położony poza murami miejskimi – był jeszcze odrębną miejscowością, a nie częścią Dubrownika. W okresie tym Gruž pełnił rolę ważnego portu handlowego, a fontanna była jednym z punktów zaopatrzenia w wodę dla mieszkańców i żeglarzy zawijających do tutejszej zatoki.

Stary Port w Dubrowniku (Stara luka) osłonięty przez potężne mury i bastiony. Nabrzeża portu, otoczone kamiennymi budynkami dawnych magazynów i warsztatów, są dziś miejscem spacerów, a w sezonie letnim – także plenerowych koncertów i wystaw. Przez stulecia w poecie tętniło serce handlowe i morskie Republiki Dubrownickiej – cumowały statki kupieckie z całego świata, a wzdłuż nabrzeży odbywały się przeładunki towarów i spotkania kupców. Dziś port pełni przede wszystkim funkcję turystyczną i rekreacyjną. Stąd odpływają m.in. regularne łodzie na wyspę Lokrum –  znaną z rezerwatu przyrody, ruin klasztoru benedyktynów i malowniczych plaż.

Port Gruž – główny port handlowy i pasażerski Dubrownika, położony około 2 km na północny zachód od Starego Miasta. Największy akwen cumowniczy w mieście, pełniący funkcję centrum komunikacyjnego dla promów (cumują tu duże promy Jadrolinii kursujące m.in. na Korčulę, Mljet, Hvar czy półwysep Pelješac), statków wycieczkowych (głównie na Wyspy Elafickie), jachtów oraz lokalnych jednostek rybackich. W przeciwieństwie do kameralnego Starego Portu, Gruž ma charakter nowoczesny i funkcjonalny. Już w XIX wieku, w czasach austro-węgierskich, port został znacznie rozbudowany, stając się strategicznym punktem handlu i transportu w regionie.

Plaża Banje, najpopularniejsza i najbardziej rozpoznawalna plaża Dubrownika, położona tuż obok murów Starego Miasta i w sąsiedztwie starego portu. Do dyspozycji plażowiczów miasto oferuje także plaże: Sveti Jakov – nieco bardziej kameralna, Šulić – ukryta w niewielkiej zatoczce, Danče – tradycyjne kąpielisko mieszkańców, oraz Uvala Lapad – rozległa plaża w nowoczesnej części miasta.

Nad miastem góruje Góra Srđ (412 m n.p.m.), stanowiąc jeden z najlepszych punktów widokowych w Dalmacji. Ze szczytu rozciąga się spektakularna panorama Starego Miasta z potężnymi murami, błękitnego Adriatyku oraz wyspy Lokrum. Przy dobrej pogodzie można dostrzec odległe góry w Bośni i Hercegowinie, a także w Czarnogórze. Kolejkę linową uruchomiono już w 1969 roku, była to jedna z pierwszych tego typu instalacji na wybrzeżu Adriatyku. Podczas oblężenia Dubrownika w 1991 roku kolejka została całkowicie zniszczona, odbudowana w 2010 r.

Na szczycie góry wznosi się monumentalny, kamienny krzyż, widoczny z niemal każdego punktu Dubrownika. Postawiono go w 1935 roku, podczas wojny o niepodległość (1991–1995), został zniszczony przez ostrzał artyleryjski, lecz lokalna społeczność postawiła drewniany zamiennik, by demonstrować, że duch miasta pozostał nienaruszony. Odbudowano go w 1997 roku.

Na Srđ prowadzi droga krzyżowa (Via Crucis), stacje rozmieszczone wzdłuż serpentynowej ścieżki przypominają o duchowym dziedzictwie miasta. Służą nie tylko pielgrzymom w okresie Wielkiego Postu, ale także tym, którzy traktują wejście na szczyt jako formę medytacyjnej wędrówki.

Na szczycie stoi także twierdza Fort Imperial, wzniesiona przez Francuzów w latach 1810–1812 jako część napoleońskich umocnień. W XIX wieku administracja austro-węgierska kontynuowała rozbudowę twierdzy. Podczas wojny w latach 90. XX wieku fort stał się kluczowym punktem obrony przed wojskami jugosłowiańskimi, dziś pełni rolę muzeum poświęconego obronie Dubrownika.

Ruch turystyczny w Dubrowniku jest bardzo intensywny, zwłaszcza latem. Liczba odwiedzających w sezonie często przewyższa liczbę stałych mieszkańców. Stare Miasto bywa zatłoczone do granic możliwości, a ceny – zwłaszcza w lokalach i hotelach w obrębie murów – należą do najwyższych w Chorwacji. Miś z Krupówek pasowałby tu całkiem nieźle.

Wieczorami Dubrownik tętni życiem – kawiarnie i restauracje wypełniają się rozmowami w różnych językach, a na Stradunie i pobliskich uliczkach rozbrzmiewają odgłosy kroków, śmiechu i muzyki ulicznych artystów, odbijające się od kamiennej posadzki niczym echa dawnych epok. Miasto łączy w sobie pocztówkowe piękno, legendarną historię i widoki, które pozostają w pamięci. W blasku latarni światła tańczą na tafli spokojnej wody basenu portowego, a gwar rozmów miesza się z odgłosami cum i masztów – przypominając, że Dubrownik od zawsze żył w rytmie morza.