Preludium wyprawy do Osijeku – Autonomiczna Prowincja Wojwodiny (Vojvodina) w Północnej Serbii zamieszkała przez dwa miliony mieszkańców, obejmująca historyczne krainy Baczki, Banatu i Sremu. Tygiel kultur, przez wieki krzyżowały się tu wpływy serbskie, węgierskie, rusińskie, austriackie czy tureckie. Wojwodina przez wieki stanowiła część Królestwa Węgier, a później monarchii habsburskiej, co tłumaczy obecność barokowych i secesyjnych miast przypominających o austro-węgierskim dziedzictwie. Jej równinny charakter – leży na Wielkiej Nizinie Węgierskiej – sprawił, że była spichlerzem regionu, znanym z żyznych pól i produkcji rolnej, a zarazem miejscem, gdzie od wieków przenikały się religie: prawosławie, katolicyzm, protestantyzm i judaizm.
Stolicą Wojwodiny i okręgu południowobackiego jest zamieszkały przez 350 tysięcy mieszkańców Nowy Sad (Novi Sad). Kiedyś nazywany „serbskimi Atenami” (określenie pojawiło się w XIX wieku, gdy miasto stało się głównym ośrodkiem serbskiego odrodzenia narodowego – działało tu Matica Srpska, najstarsza serbska instytucja kulturalna, a lokalni drukarze i wydawcy kształtowali nowoczesną literaturę i język serbski) albo „europejską Hawaną” (przydomek odnosił się do okresu międzywojennego, gdy miasto słynęło z rozwiniętej sceny muzycznej, licznych kawiarni i artystycznej bohemy), niedawno uhonorowany tytułem Europejskiej Stolicy Kultury. Ważne centrum kulturalno-historyczne, różnorodne kulturowo.
Centralnym punktem i najważniejszym placem Nowego Sadu jest plac Wolności (Trg Slobode), tętniący życiem zarówno w dzień, jak i w nocy. Na środku pomnik burmistrza Svetozara Miletića (XIX w.), aktywnie działającego przeciw madziaryzacji Serbów z Wojwodiny. Monument autorstwa rzeźbiarza Ivana Meštrovicia, został ustawiony w 1939 roku i odtąd stał się jednym z symboli walki o tożsamość narodową Serbów w Wojwodinie.
Ratusz miejski zamyka plac od strony południowo zachodniej. Wizytówka budownictwa neorenesansowego rozwijającego się w II połowie XIX w. w monarchii austro-węgierskiej. Zaprojektowany został przez węgierskiego architekta György’ego Molnára i ukończony w 1895 roku – w okresie, gdy Nowy Sad przeżywał dynamiczny rozwój jako jedno z najbogatszych miast regionu. Ratusz ozdobiony szesnastoma rzeźbami oraz zwieńczony wieżą z dzwonem św. Floriana. Dzwon św. Floriana, patrona strażaków, miał symbolizować opiekę nad miastem, które wielokrotnie niszczyły pożary (najtragiczniejszy w 1849 r. podczas Wiosny Ludów).
Z drugiej strony Kościół Najświętszej Marii Panny (Crkva imena Marijinog), neogotycka trójnawowa świątynia z końca XIX stulecia z charakterystyczną 72 metrową wieżą. Nieformalnie nazywana katedrą świątynia wzniesiona w miejscu pierwszego w mieście katolickiego kościoła (z 1742 r.) jest z kolei śladem wpływów węgierskich. Wnętrze zdobią witraże sprowadzone z Budapesztu, przedstawiające sceny maryjne oraz świętych ważnych dla tradycji katolickiej na Węgrzech.
Plac otaczają zarówno eleganckie, secesyjne budynki, jak i nieco nowsze konstrukcje. Różnorodność i zróżnicowanie na każdym kroku. Rolę głównego deptaku pełni Zmaj Jovina – puby, restauracje, muzyka i gwar. Nazwę ulica zawdzięcza Jovanie Jovanoviciowi „Zmajowi” – XIX-wiecznemu poecie, satyrykowi i działaczowi narodowemu, jednemu z najbardziej rozpoznawalnych twórców serbskiego romantyzmu.
U zwieńczenia ulicy znajduje się Pałac Biskupi (Vladičanski dvor) jedno z najcenniejszych dzieł architektury w Nowym Sadzie. Wzniesiony w 1901 roku według projektu węgierskiego architekta Vladimira Nikolića, budynek łączy elementy neobaroku i neobizantyjskie. Siedziba biskupa Serbskiego Kościoła Prawosławnego, który jest dominującym wyznaniem w Nowym Sadzie.
W pobliżu rezydencji biskupiej XIX wieczna katedra eparchii backiej Serbskiej Cerkwi Prawosławnej w Nowym Sadzie, czyli Sobór świętego Jerzego. Podniesiony z ruin, wcześniejsza świątynia uległa zniszczeniu w czasie Wiosny Ludów. Wewnątrz ikonostas z 33 ikonami.
Kamienice zachowane są w stylu baroku, klasycyzmu oraz secesji. Większość odbudowana w XIX wieku. Miasto zadbane, wolne od kiczu i tandety.
Za najbardziej reprezentacyjną ulicę uchodzi ulica Dunavska, łącząca ścisłe centrum z naddunajskim nadbrzeżem. Ściśle przylegające do siebie kamienice o pastelowych kolorach skupiają restauracje, cukiernie i sklepy. Tu z kolei unosi się duch środkowoeuropejskiego imperium Habsburgów. Ulica zachowała układ urbanistyczny z XVIII wieku, kiedy Nowy Sad został odbudowany po zniszczeniach w czasie Wiosny Ludów. Fasady domów, utrzymane w jasnych barwach – żółci, błękitach i różach – przywołują atmosferę barokowych miast monarchii habsburskiej, takich jak Bratysława czy Budapeszt.
W pobliżu Dunavski Park – zielona oaza w obrębie ścisłego centrum. Najbardziej popularny, a zarazem najpięknieszy park miejski. Założony został pod koniec XIX wieku jako część planu urbanistycznego upiększania miasta i do dziś zachował charakter klasycznego parku miejskiego z alejkami, stawem i pomnikami. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych jest pomnik księcia serbskiego Miloša Obrenovicia, a także popiersia poetów i działaczy narodowych.
Obok straszy gmach Muzeum Sztuki Współczesnej, prezentujące dzieła artystów z Wojwodiny. Ponad 2,5 tysiąca obrazów, rzeźby oraz grafik przypomina o wielokulturowym dziedzictwie regionu.
Nieco lepiej wygląda Serbski Teatr Narodowy. Gmach wprawdzie z 1981 r., lecz historia życia teatralnego na terenie Wojwodiny ma bogatą tradycję. Założony w 1861 r. jest najstarszym profesjonalnym teatrem wśród Słowian południowych.
Wojwodina ma złożoną historię i skomplikowaną współczesność. Miasto poważnie ucierpiało w trakcie obydwu wojen światowych, a także w czasie bombardowań NATO w 1999 r. (operacja Allied Force). W tle siedziba rządu autonomicznej prowincji.
Najbardziej znanym świadectwem bogatej historii jest majestatyczna XVIII wieczna Twierdza w Petrovaradinie (Petrovaradinska tvrdawa) położona po drugiej, lewej stronie Dunaju. Określana mianem „naddunajskiego Gibraltaru” pełniła funkcję koszar wojskowych oraz więzienia. Twierdza składa się z rozległego systemu bastionów i podziemnych korytarzy o długości ponad 16 kilometrów, które miały chronić garnizon przed oblężeniem. Formalnie to przy niej rozwinęło się miasto (zyskując status wolnego miasta królewskiego w 1748 r.). Dziś Petrovaradin jest nie tylko zabytkiem wojskowej architektury, ale i tętniącym życiem centrum kultury – odbywa się tu jeden z największych festiwali muzycznych Europy, EXIT Festival.
Nowy Sad położony jest na Wielkiej Nizinie Węgierskiej u wylotu kanału Dunaj-Cisa-Dunaj. Tereny te zagospodarowali Celtowie, Rzymianie, Hunowie, potem Węgrzy, Turcy osmańscy oraz Austriacy. Współcześnie wizytówka Serbii, o szczególnym statusie. Jest miastem, w którym jak w soczewce skupia się historia i różnorodność Wojwodiny – regionu od wieków będącego pograniczem kultur i narodów. Każdego roku przyciąga coraz więcej turystów.